Bilişsel Davranışçı Terapi

Bilissel davranisçi terapi bir psikoterapi türüdür. Insan davranisi ve duygulanimini inceleyen psikolojik modellerden yararlanilarak gelistirilmistir. Bilimsel bir zemin üzerine kurulu olup birçok psikiyatrik bozukluk ve genis bir sorun alaninda etkili oldugu kanitlanmis bir tedavi yaklasimidir. 

Davranis tedavileri, genel bir tanimla ögrenme ilkelerinin davranis bozukluklarinin analiz ve tedavilerine sistematik bir biçimde uygulanisi olarak tanimlanabilir. Davranis tedavileri dogrudan uyumsuz davranislar üzerine odaklanir. Davranisçi tedavide bireye tedavinin mantigi aktarilip, kaygi verici durumlarla karsilastiginda kaçmak yerine, kaygiyla basa çikmak konusunda ne tür yöntemler uygulayabilecegi aktarilir. 

Bilissel teoriye göreyse çocukluk çagindaki deneyimler ögrenme yoluyla bazi temel düsünce, sayilti ve inanç sistemlerinin olusmasina neden olur. Bu temel düsünce ve inançlar „sema“ olarak adlandirilir. Bu semalar kati düsünce kaliplari olup, yasamin daha ileri dönemlerinde bireylerin kendileri ve yasadiklari dünyaya iliskin algilarini biçimlendirmekte kullanilir. Psikiyatrik bozukluklar, bireyin bilinçli olarak farkinda olmadigi bu olumsuz kaliplarin içerigindeki temel düsünceleri destekleyen bir yasam olayinin ardindan gelisir. 

Tedavide danisan kisi ile terapist çesitli sorunlari belirlemek ve anlamak için, iyilesmeyi hedef alan bir isbirligi içinde düsünce, duygu ve davranislar arasindaki iliskiler konusunda çalisirlar. Bu yaklasim genellikle "simdi ve burada" üzerine, yani o anda güncel olarak kiside sikinti yaratan sorunlar üzerine odaklanir. Çesitli hastaliklarin yasami kisitlayan etkileri hastayla birlikte saptanir. Bireyin hastaligi nedeniyle yapamadigi çesitli aktiviteler tedavideki hedefler olarak belirlenir ve tedavi sonunda hastaligin yasam alanlarinda olusturdugu kisitlanmalar ortadan kaldirilarak yasam kalitesinin iyilestirilmesi amaçlanir. Bu tedavi yaklasiminda tedavi süresi oldukça kisadir. 

Kisinin öz kaynaklarini kullanarak sikinti yaratan durumlarla basa çikabilmesine yardimci olacak becerileri kazandirmak asil hedeftir. Terapist ve danisanin birlikte çalisarak saptadigi hedeflere ulasmak ve “degisim” yaratabilmek için seanslar sirasinda ögrenilenler seanslar arasinda uygulamaya geçirilir. Seans içinde terapistten ögrenilen bilginin beceriye dönüstürülebilmesi için uygulamada “ev ödevleri” ya da egzersizlerden faydalanilir. 
Özetle bilissel davranisçi terapi sikinti yaratan belirtileri hedef alan, sikintiyi azaltmayi, düsünce biçimlerini yeniden gözden geçirmeyi ve sorun çözmede yardimci olacak yeni stratejiler ögretmeyi amaçlayan etkililigini arastirmalarla gösterilmis bir psikoterapi türüdür.

Bilissel davranisçi terapilerde terapist ve danisan birlikte danisanin sorunu hakkinda ortak bir fikir edinerek sorunu birlikte anlamaya, mevcut sorunun danisanin düsünce, duygu ve davranislarini ve gün içindeki islevlerini nasil etkiledigini belirlemeye çalisirlar.

Danisanin kisisel sorunlarinin anlasilmasini izleyerek terapist ve danisan bir sonraki asamada tedavi hedefleri belirleyip bir tedavi plani olustururlar. Terapinin amaci danisanin sorunlarini çözmekte halen kullandigi bas etme yöntemlerinden daha yararli olabilecek yeni çözümler üretebilmesini saglamaktir. Bunu izleyerek, danisanin terapi seanslari içinde ögrendiklerini terapi seanslari arasindaki süreç içinde de uygulamasi istenir.

Pratik bir takim zorunlu durumlar bir yana birakildiginda (belli bir süreyle terapiye gelebilme imkani gibi) terapinin ne kadar sürecegi terapistle danisan tarafindan birlikte belirlenir. Genellikle 2-3 seanstan sonra ilk seanslarda ortaya konulan amaçlara ne kadar sürede ulasilabilecegi konusunda terapistin bir fikri olusabilir. Bazi danisanlar için 6-10 görüsme gibi çok kisa bir süre yeterli olabilir. Daha uzun süreli çözüm gerektiren kisilik bozukluklari gibi durumlarda danisanlar aylarca hatta bir yili geçen bir süre boyunca terapiye devam etmek durumunda kalabilirler. Danisanla baslangiçta, çok agir bir kriz durumu söz konusu degilse haftada bir kez görüsülür. Kisi kendini daha iyi hissetmeye baslar baslamaz seanslarin araligi açilmaya baslar önce 15 günde bir daha sonra üç haftada bire dogru görüsmeler kademeli olarak seyreklestirilir. Bu henüz terapide iken ögrenilen becerilerin gündelik hayat içinde uygulanarak denenmesi sansini verir. Terapi sona erdikten 3, 6 ve 12 ay sonra birer güçlendirme seansi yapilir.

Bilissel davranisçi terapi ile birlikte ilaç tedavisinin birlikte yürümesi mümkündür. Ilaç kullanilmasi gerektigini düsündügü durumda terapistiniz bu durumu size söyleyerek durumun avantajlarini ve dezavantajlarini sizinle tartisacaktir. Birçok durum hiç ilaç kullanmadan tedavi edilebilecegi gibi sadece ilaç kullanimiyla geçen sorunlar söz konusu olabilir. Her iki tedavi türünün de etkili oldugu durumlarda tercih danismaya gelen kisiye baglidir. Bazi durumlar genellikle iki tedavinin birlikte kullanimina daha iyi cevap verir.

Bilissel davranisçi terapinin çocuk ve ergenlerde kullanimi da oldukça iyi sonuçlar vermistir. Genellikle depresyon, anksiyete bozukluklari, dikkat eksikligi ve hiperaktivite bozuklugu, enürezis noktürna, travma ve travma sonrasi stres bozukluguyla iliskili semptomlarin tedavisinde kullanilir. 

Bu terapi türünün etkililigini gösteren bilimsel veriler mevcuttur. Bu veriler bilissel davranisçi terapinin asagida sayilan sik görülen psikiyatrik bozukluklarin tedavisinde etkili oldugunu göstermis ve bilissel davranisçi terapi bu bozukluklarin tedavisini konu alan pek çok kilavuzda etkili bir tedavi yöntemi olarak yer almistir:

• Anksiyete bozukluklari
• Obsesif kompulsif bozukluk
• Panik bozukluk
• Hipokondriyazis
• Travma sonrasi stres bozuklugu
• Yaygin anksiyete bozuklugu
• Depresyon
• Cinsel islev bozukluklari
• Çift tedavileri ve aile terapileri
• Alkol ve madde kötüye kullanimi
• Yeme bozukluklari
• Somatoform bozukluklar
• Sosyal fobi
• Özgül fobiler
• Tik gibi çesitli davranis problemleri
• Yeme bozukluklari
• Ayrica KDT’nin asagida yer alan diger durumlarda da tedaviye katki sagladigi gösterilmistir:
• Sizofreni
• Iki uçlu bozukluk (Bipolar bozukluk)
• Öfke kontrolü
• Kisilik bozukluklari
• Agri kontrolü
• Çesitli saglik sorunlarina uyum saglama
• Uyku bozukluklari